ردهبندی سنی بازیهای رایانهای؛ راهنمایی برای انتخاب آگاهانه

در دنیای امروز، بازیهای رایانهای به یکی از پرنفوذترین رسانههای تعاملی تبدیل شدهاند که نهتنها سرگرمی، بلکه آموزش، فرهنگسازی و حتی درمان را در بر میگیرند. با این حال، محتوای متنوع و گاه پیچیدهی این بازیها میتواند تأثیرات متفاوتی بر گروههای سنی مختلف داشته باشد. از همینرو، نظامهای ردهبندی سنی بهوجود آمدهاند تا با بررسی دقیق محتوای بازیها، مناسبترین گروه سنی برای هر عنوان را مشخص کنند و از آسیبهای احتمالی روانی، اجتماعی و فرهنگی جلوگیری شود.
ردهبندی سنی بازیهای رایانهای چیست؟
ردهبندی سنی، یک نظام ارزیابی محتوایی است که با تحلیل عناصر مختلف بازی، میزان تناسب آن با گروههای سنی مختلف را مشخص میکند. این نظامها معمولاً توسط نهادهای تخصصی یا دولتی تدوین میشوند و هدفشان حمایت از کاربران، بهویژه کودکان و نوجوانان، در برابر محتوای نامناسب است.
عناصر مورد بررسی در ردهبندی کدامند؟
خشونت: نوع، شدت و واقعگرایی صحنههای خشونتآمیز
ترس: استفاده از صداها، تصاویر یا موقعیتهای ترسناک
محتوای جنسی: نمایش یا اشاره به روابط جنسی، برهنگی یا تحریکات
زبان نامناسب: استفاده از ناسزا، توهین یا اصطلاحات بزرگسالانه
مصرف مواد: نمایش مصرف دخانیات، الکل یا مواد مخدر
قمار و شرطبندی: وجود مکانیزمهای شبیهسازیشده یا واقعی قمار
ناهنجاریهای اجتماعی: رفتارهای ضدقانون، بیاحترامی به ارزشها یا ترویج فرهنگهای آسیبزا
یأس و ناامیدی: روایتهایی با پیامهای منفی، پوچی یا بیهدفی
نحوه نمایش ردهبندی:
ردهبندیها معمولاً بهصورت عددی (مثلاً +12 یا +18) و همراه با نمادهای هشداردهنده روی بستهبندی یا صفحهی معرفی بازی درج میشوند. این نمادها به والدین و کاربران کمک میکنند تا درک بهتری از محتوای بازی داشته باشند.

نظامهای رایج ردهبندی سنی در جهان
در کشورهای مختلف، نظامهای متفاوتی برای ردهبندی سنی وجود دارد که هرکدام بر اساس فرهنگ، قوانین و ارزشهای اجتماعی آن کشور طراحی شدهاند:
نام نظام | کشور / منطقه | گروههای سنی | ویژگیهای کلیدی |
---|---|---|---|
ESRA (Entertainment Software Rating Association) | ایران | +3، +7، +12، +15، +18 | مبتنی بر روانشناسی، جامعهشناسی و معارف اسلامی؛ بررسی محتوای آسیبزا مانند ترس، خشونت، ناهنجاری اجتماعی، دخانیات، یأس و محرکهای جنسی |
ESRB (Entertainment Software Rating Board) | آمریکا، کانادا | EC (خردسالان)، E (همه)، E10+، T (نوجوانان)، M (بالای 17)، AO (بزرگسالان) | تمرکز بر محتوای اخلاقی، خشونت، زبان نامناسب، قمار، مصرف مواد؛ همراه با برچسبهای هشداردهنده برای والدین |
PEGI (Pan European Game Information) | اروپا | 3+، 7+، 12+، 16+، 18+ | سیستم خودتنظیم برای ناشران؛ بررسی خشونت، ترس، زبان، رفتارهای بزرگسالانه؛ نمادهای گرافیکی هشداردهنده روی بستهبندی |
CERO (Computer Entertainment Rating Organization) | ژاپن | A (همه)، B (12+)، C (15+)، D (17+)، Z (18+) | تمرکز بر فرهنگ ژاپنی، روابط انسانی، خشونت، اخلاق؛ رده Z فقط برای بزرگسالان و با محدودیت فروش |
GRAC (Game Rating and Administration Committee) | کره جنوبی | All، 12، 15، 18 | نظارت دولتی؛ بررسی دقیق محتوای فرهنگی، اجتماعی، اخلاقی و سیاسی؛ جایگزین نظام KMRB قدیمی |
USK (Unterhaltungssoftware Selbstkontrolle) | آلمان | Alle، 6+، 12+، 16+، 18+ | نظارت رسمی؛ بررسی محتوای خشونت، ترس، زبان؛ تأثیرپذیری از قوانین رسانهای آلمان |
ACB (Australian Classification Board) | استرالیا | G، PG، M، MA15+، RC | گروه RC ممنوع برای فروش؛ بررسی محتوای جنسی، خشونت، زبان؛ نظارت دولتی با محدودیتهای قانونی |
OFLCNZ (Office of Film and Literature Classification New Zealand) | نیوزیلند | G، PG، M، R13، R15، R16، R18 | بررسی محتوای اخلاقی، خشونت، زبان؛ برخی گروهها با توصیه والدین قابل استفاده هستند |
Apple App Store Rating | جهانی (برای اپهای iOS) | 4+، 9+، 12+، 17+ | بررسی خودکار و دستی اپها؛ تمرکز بر محتوای تعاملی، خرید درونبرنامهای، خشونت و زبان نامناسب |
ردهبندی سنی بازیهای رایانهای ابزاری کلیدی برای حفظ سلامت روانی و فرهنگی کاربران، بهویژه کودکان و نوجوانان است. این نظامها با تحلیل دقیق عناصر محتوایی مانند خشونت، ترس و محتوای جنسی، به والدین و جامعه کمک میکنند تا انتخابی آگاهانه داشته باشند. تنوع نظامهای جهانی مانند ESRB، PEGI، ESRA و CERO نشاندهندهی اهمیت فرهنگی و بومیسازی در مدیریت رسانههای تعاملی است. آگاهی از این استانداردها نقش مهمی در ارتقاء سواد رسانهای و کاهش آسیبهای احتمالی ناشی از بازیهای ناسازگار با سن دارد. در مجموع، ردهبندی سنی نهتنها ابزار راهنما بلکه سپر محافظ کاربران در دنیای گستردهی بازیهای دیجیتال است